آداب و رسوم محلی یزد

شهر بادگیرها، مردمانی خونگرم، مهربان، آرام و متدین دارد. مردمانی پابند به رسم و رسومات و سخت کوش با روحیه ای قوی در برابر مشکلات زندگی! خصوصیت مردمان اهل کویر را به وضوح در این شهر می بینید. برای یزدی ها خانواده از اهمیت ویژه ای برخوردار است. وقتی در شهر قدم می زنید از هر نوع مذهبی اعم از مسلمان، یهودی، زرتشتی را در این شهر می بینید که با صلح و صفا در کنار هم زندگی می کنند.

یزد شهر فرهنگ، آداب و سنن قدیمی است که برخی از آنها به دوران باستان بر می گردد. با مستر مارکو به کویر و شهر یزد بیایید و با رسم ورسومات این دیار آشنا شوید.

یزد شهر بادگیرها

شهر یزد، نخستین شهر خشتی دنیاست که در دشت اردکان و بین کوه های خرائق و شیرکوه قرار دارد. یزد، دومین شهر از لحاظ پیشینه تاریخی در جهان است! قدمت یزد به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح و دوران باستان می رسد. شهر یزد، به شهر بادگیرها، دارالعباده، شهر دوچرخه ها و حتی قطب پزشکی ایران معروف است.

بافت قدیمی شهر از مهمترین جاذبه های گردشگری ایران است که هر ساله بازدید کنندگان زیادی را به سمت خود جذب می کند. شهری با فرهنگی غنی و آثارهای تاریخی فراوان که عنوان تنها شهر خشتی جهان را در سازمان یونسکو به نام خود به ثبت رسانده است. جالب است بدانید که:

موسیقی بومی یزد

عربانه تنها ساز بومی مردم یزد است که استفاده از آن قدمت بسیار زیادی در این شهر دارد. این ساز شبیه دایره زنگی است و به نوازندگان آن عربانه نواز می گویند. ساز عربانه همراه تصنیف های محلی در مراسم های شاد مانند عروسی، مولودی و… همراه رقص و پایکوبی نواخته می شود.

جشن های ادیان مختلف یزدی

همانطور که اشاره شد در شهر یزد ادیان مختلف در کنار هم زندگی می کنند و هر کدام از این ادیان جشن های خاص خود را برگزار می کنند. در ادامه مراسم مهم شان را معرفی می کنیم.

جشن باستانی سده و مهرگان

ایرانیان باستان، جشن مهرگان را به شکرانه پیروزی بر ضحاک مار دوش برگزار می کردند. این جشن کهن از آداب و سنن مردم یزد است. از روز دهم ماه مهر تا شش روز را مردم یزد با ساز و آواز های محلی به جشن و پایکوبی می پردازند. از مهم ترین مراسم سنتی و آداب و رسوم دیرینه مردم یزد جشن پیدایش آتش یا جشن سده است.

این مراسم در صدمین روز از فصل زمستان برپا می شده است.

جشن هیرومبا زرتشتیان

جشن هیرومبا که از مراسم های زرتشتیان است، هر ساله در روستای شریف آباد برگزار می شود. در هفته آخر فروردین ماه اهالی زرتشتی شریف آباد به زیارتگاه پیر هریشت می روند. تمام شب را تا سپیده دم نیایش و راز و نیاز می کنند. فردا صبح به اطراف زیارتگاه رفته و هیزم جمع کرده، آتش روشن می کنند، بعد به رقص و شادی می پردازند.

عیدپسح یهودیان

عید پسح از اعیاد مذهبی و با شکوه یهودیان مقیم یزد است که در فصل بهار و به مدت یک ماه برگزار می شود. عید پسح در واقع جشن آزادی یهودیان از برده داری برای فراعنه مصر باستان است. در این مراسم مردم یهودی شهر یزد به شکرانه آزادی دور هم جمع می شوند، سرودهای مذهبی می خوانند و به شادی و پایکوبی می پردازند.

عید نوروز در یزد

نوروز از سنت های دیرینه و کهن ایرانیان است. مردم کشورمان در هر استان یا شهری تازه شدن طبیعت و شروع سال جدید را طبق آداب و رسوم مربوط به آن منطقه جشن می گیرند. یزدی ها هم مراسم جالبی برای سال نو دارند که بعضی از آنها از عهد کهن و ایران باستان به یادگار مانده است.

خانه تکانی از مراسم یزدی ها

مردمان عهد باستان در یزد اعتقاد داشتند که روح گذشتگان ده روز قبل از سال نو به زمین برمی گردند و دوباره ده روز بعد از سال نو به آسمان و جایگاه خود می روند. پس در این مدت باید همه جا تمیز و مرتب باشد. اینگونه سنت خانه تکانی در میان مردم یزد رواج پیدا کرده است.

سال نو، کوزه نو

از دیگر رسوم کهن یزد که هنوز در بعضی از مناطق بخصوص روستاها انجام می شود، انداختن پول در یک کوزه کهنه سفالی است. هنگام شروع سال نو کوزه را از بالای پشت بام به پایین پرتاب می کنند تا نحسی ها از آن خانه دور شود. پول داخل کوزه به نیازمندان داده می شود.

آتش روی بوم

یک رسم جالب در میان یزدی ها روشن کردن آتش است. آنها شب سال نو بالای پشت بام آتش روشن می کنند. در آتش اسپند می ریزند تا از چشم بد در طول سال آینده در امان بمانند.

سفره هفت سین

یزدی ها در قدیم سفر هفت سین سفید یا پارچه کرباس راه راه پهن می کردند که هنوز هم بعضی از مردمان یزد به این سنت پایبندند.

پختن آش رشته

یکی از نشانه های آمدن سال جدید در یزد پختن آش رشته است که از مهمترین رسوم مردم این دیار است. در آستانه سال نو مردم یزد آش رشته می پزند و هر کس حاجتی دارد، نیت کرده و این آش را هم می زند. بعد از پخته شدن آش آن را بین همسایگان و فامیل پخش می کنند.

شکوه مراسم محرم در یزد

مردم مذهبی یزد مانند سایر شهر های دیگر ارادت خاصی به امام حسین (ع) دارند. محرم در این دیار با رسوم خاصی برگزار می شود. یزدی ها مردمانی مذهبی هستند و عزاداری مردم یزد زبانزد خاص و عام است. نوحه خوانی های مفهومی، دسته های عزاداری بسیار منظم و بزرگ شهر یزد در بین مردم ایران بسیار مشهور است.

نخل برداری، چاووشی خوانی و تعزیه از جمله رسومات مردم یزد است که هر ساله گردشگران ایرانی و خارجی زیادی را برای دیدن مراسم محرم یزدی ها به این دیار می آورد.

چاووش خوانی

این مراسم بیشتر در گذشته رواج داشته است. مداحان خوش صدا و قاریان قرآن بر روی پشت بام ها یا مناره مساجد، روضه و اشعاری به مناسبت ماه محرم می خواندند. در واقع با این کار مردم را از شروع ماه محرم با خبر می کردند.

پا منبری

قبل از شروع سخنرانی فردی خوش صدا در میان مردم شروع به روضه خوانی می کند و یک نفر هم سقا شده و به مردم آب می دهد.

پرسه زنی

در این مراسم اعضای یک هیئت در حال سینه زدن، عزاداری و خواندن اشعار عاشورایی در حالی که علمدار هیئت در جلوی دسته حرکت می کند به حسینه دیگری می روند و مورد استقبال سینه زنان آنجا قرار می گیرند. در بین راه مردم با نذری های خود از آنها پذیرایی می کنند.

پوش کشیدن

پوش پارچه ای است با زمینه سفید که در کارخانه هراتی یزد بافته شده و روی آن نقش و نگارهای با مضمون حادثه کربلا کشیده شده است. جوانان یزدی این پارچه را روی ستون ها می کشند تا مکانی برای عزاداری مردم درست کنند.

نخل برداری

نخل برداری یکی از باشکوه ترین مراسم عزاداری روز تاسوعا و عاشورا در یزد است. نخلی که روی آن را با آیینه، کتیبه اشعار عاشورایی و شیر می پوشانند. عزاداران نخل را درحالی که یک نفر بالای آن مرثیه می خواند، بلند می کنند و ذکر یا حسین می گویند. نخل را ۳ یا ۵ یا ۷ بار دور حسینه می چرخانند و به محل اصلی برمی گردانند.

نخل نشان جاودانگی در این مراسم است!